Censo

In de Ecuadoriaanse ambassade zat de wachtzaal al vol. Aan de muur hing een affiche met Censo en een vraag om zich massaal te registreren. Vandaag 28/11 is er voor geheel Ecuador Censo, die zou dienen om het aantal inwoners te tellen. Elke Ecuadoriaan is verplicht om thuis te blijven omdat ergens op de dag een student met een vragenlijst zal langskomen. Enkel de bevoegden en studenten die hiervoor worden ingezet mogen op de baan. Tussen 7u en 17u blijven onbevoegden op Ecuadoriaans grondgebied thuis.

In de straten bezoeken studenten de huizen een voor een. Ook het leger is alomtegenwoordig. Ik neem een eerste keer hoogte van de omgeving per fiets. Een adembenemende fietstocht tot Sablog en vervolgens afdalen tot Guamote. In de comunidades is niets te merken van de censo, daarginds kan men officieel tot acht dagen wachten. Of de mensen zolang thuis blijven betwijfel ik. Ook op zondag werken de boeren op het veld. (foto) Ik mag zelf ook een censo invullen want de ondervragers kregen de opdracht elke toerist eveneens te bevragen.

Op een forum van El Universal werd druk getwitterd. Op de vraag of je jezelf op basis van cultuur en gewoonte identificeert met een blanke, zwarte, mesties, indigena en nog enkele mogelijkheden schreef iemand, "ik ben mesties maar werk als een zwarte om te leven als een blanke en te drinken als een indio". Zowel vraag als antwoord zijn omstreden.

Eerste klas

Een vervangles op dinsdag maakte me meteen duidelijk dat het beter is om niet te veel leerstof in een keer te geven. De leerstof wordt best zo aangenaam mogelijke aangeboden. Dat is regel een en twee wat mij betreft. De lesvoorbereiding houdt niet veel leerstof in maar wel wat knutselwerk. Een Franse leerkracht op pensioen stelt de avond nadien oordeelkundig dat voorbereiding de essentie is van lesgeven. Het eerste wat ik te horen krijg in de klas is “we zijn moe”. Dat kinderen nooit liegen is regel drie.

Mijn eerste les in een comunidad begint om half acht. De leerlingen komen naar de auto toegelopen. Ik geef in afwisseling met onze computerleraar twee keer een uur les aan het 5e en 6e lager onderwijs. Tijdens de les zien we besneeuwde bergtoppen en een spuwende vulkaan. Die doet het al 300 jaar lang iedere week, heb ik me laten wijsmaken. Om tien uur krijgen we een bord rijst met enkele schijfjes ajuin. Nadien gaan we nog een paar kilometer hogerop. Doorheen de bergketen komt de knalwitte Chimborazo tevoorschijn.

In de volgende school, Sablog Chico, staan de leerlingen in vierkantsformatie. Ik mag me kort voorstellen, dit eindigt ermee dat ik zeg dat ik van over de oceaan kom uit een continent Europa genaamd. Een jongen stelt de vraag hoe ik hier ben geraakt. Op het antwoord “met een vliegtuig” zie ik verwonderde blikken. Toevallig is mijn eerste hoofdstuk ‘transport’ en we vertalen fiets en auto. Het schoolhoofd onderbreekt me en vraagt me om dingen aan te leren uit hun directe omgeving. Hij zegt dat ze dieren leren, perro=dog. Dan maar dieren.
Iedereen kan van één tot tien tellen maar niet omgekeerd. Bovendien schrijft men op deze berg enkel fonetisch Engels. One wordt dus uan, vervolgens to, tri, for, faif, … Volgende les doen we pronounciations vooraleer we verder gaan met baicicles.

De laatste en vierde les van de dag begint opnieuw met je naam leren zeggen. Ik laat iedereen aan het woord met “My name is…” Een van de meisjes antwoord in plaats van haar buurmeisje steeds “Belgica”. Niet wetende dat “I’m from” nog niet aangeleerd was, laat ik zoals gewoonlijk de zin herhalen. Na drie keer herhalen is het de moeite niet meer waard. Regel vier. Wanneer de kinderen hun voornaam bovenaan het blad mogen noteren staat er niet toevallig bij eentje Belgica geschreven. Hier zit Inti Sisa mogelijk voor iets tussen. België is nog nooit zo veraf geweest als nu.

Familie

’s Avonds rond 9u sluiten alle winkels en wordt het zeer stil op straat. Na twee weken mag ik naar een feest in een gemeenschap. Met zijn drieën gaan we naar het verjaardagsfeest van de broer van een collega. Met een taxi rijden we tien kilometer lang omhoog met  fietsen in de kofferbak om nadien terug te keren. We stappen uit tot waar bij een weg naar het huis dat enkel te voet bereikbaar is.

Buiten staan vier grote luidsprekers die de muziek over de bergen laten galmen. We zijn de eerste bezoekers en krijgen meteen soep en een bord met aardappelen, rijst, salade, varkensvlees en een lepel. Chicha, een  gekruide, verfrissende drank, wordt met bekers uit een emmer geschept. Men benadrukte dat eten een vorm van beleefdheid is, dus eet ik mijn ruime portie volledig op. Twee andere Guamoteños kiezen een andere optie en vragen een zakje om het eten mee naar huis te kunnen nemen.

Het erf bestaat uit een hut voor het koken en een ander gebouw uit betonsteen met twee kamertjes.
De kookplaats vormt de scene van een familiebedrijf. Ik aanschouw in de hut de bedrijvigheid vanop een strooien bed, waar we plaatsnemen bij de warmte van het vuur. Ik zit naast een van de ouderen. Familieleden van zeker drie verschillende generaties voeren ieder een specifieke taak uit. Met korte Kishwa-klanken wordt alles snel en handig georganiseerd. Op het houtvuur warmt een soepketel van bijna een meter hoog, ondersteund  door een metalen constructie. In een hoek van de kamer wordt een varken versneden. Ook het afwaswater wordt gekookt.  In een ander hoekje wonen een aantal cavia's, een plaatselijke delicatesse. De deur blijft open staan om de kamer met houtvuur te verluchten.

De meeste bezoekers komen iets later met laarzen aan en een hoed op het hoofd de heuvel opgestapt. In de huiskamer komt vers hooi binnen zodat rondom de kamer zitplaatsen zijn. De jarige kondigt een feest aan dat tot laat in de nacht zal duren en er wordt al snel gedanst op plaatselijke muziek. Met een fles in de hand gaan de vader en de jarige zoon rond om ervoor te zorgen dat de mensen buiten en in de huiskamer geen kou vatten. Iedereen drinkt uit hetzelfde bekertje. We gaan op tijd naar huis en dalen voorzichtig af naar beneden tot wanneer er enkele honden achter de fietsen aanrennen. De volle maan kan de weg voldoende verlichten.


Twee jongens van de familie zitten op de heuvel tot zonsondergang.

Guamote station

Ik hoor taalklanken die ik klasseer onder Portugees. Wanneer ik vraag naar mans nationaliteit geeft hij als antwoord: Belgique. Een Waal die Engels sprak met een Duitser dus. Een uur later komt er een groep Vlamingen en een jonge Gids die het niet gemakkelijk lijkt te hebben om de gretige groep nieuwsgierigen op haar wenken te bedienen. De rondleidingen doorheen Inti Sisa blijven voorlopig altijd een plezier door de verscheidenheid aan nationaliteiten maar ook door de organisatie die toeristen steeds kan opvrolijken. De kleuters doen met plezier een opvoering met versjes en dans, op aanvraag stikt het naaiatelier in sneltempo een poncho en het keukenpersoneel schotelt haar specialiteiten voor, tortillas van Quinoa en empanadas met kaas of banaan.

De reden van al dat bezoek is de ligging van Guamote op de Panamerikana tussen de hoofdstad Quito en Cuenca, de cultuurstad van Ecuador. De wereldbekende spoorlijn naar de duivelsneus loopt eveneens door Guamote. De bus-trein gaat niet meer op de kronkelende bergpas maar concrete plannen moeten dit voor de komende grote vakantie terug mogelijk maken. De trein stopt een twintigtal minuten in Guamote, net genoeg voor een hapje en drankje. De trein blaast luid als het tijd is om te vertrekken. Het station en de straten eromheen komen zo uit een Western tevoorschijn. Toerisme is hier al bij al heel beperkt in vergelijking met andere trekpleisters.

Volgende week begin ik met enkele lessen, de tijd die ik vrij heb kan ik gebruiken om lessen voor te bereiden. De voorbije week heeft het dagelijks geregend. De maand november is een uitschieter op de pluviometer. Dankzij de hoogte kennen we geen Zennevallei- of Letterbeekstraateffect en af en toe komt de zon toch stevig opzetten.

Quito

Na drie dagen Quito ben ik zonder kleerscheuren terug in Guamote geraakt. Het scheelt niet veel als ik in Quito aankom. Omdat het hostal slechts vier blokken van de bushalte verwijderd is ga ik te voet verder. Het is donker en het regent. Na de eerste blok loopt iemand naar me toe en vraagt een dollar. De hoofdweg is nog dichtbij. Hierdoor kan ik me met wat geluk in veiligheid brengen. Enkele getuigen zeggen me dat ik best zo snel mogelijk een taxi neem. Die zijn in Quito zo talrijk dat ik maar mijn hand hoef uit steken en meteen kan instappen. Het is duurder dan bussen maar elke lopende meter is er een te veel, zeker met een reistas met alle mogelijke papieren die noodzakelijk zijn om hier een jaar te mogen blijven.

Mijn bezoek aan Quito is dan ook hoofdzakelijk om mijn visum te valideren. Op de vraag hoe dat precies in zijn werk gaat is geen eenduidig antwoord te verkrijgen. Bij de dienst migratie krijg ik een briefje van één op twee cm met het adres van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Bij het voorleggen van alle papieren ontbreekt me daar enkel nog een kopie en een geel mapje, gelukkig verkrijgbaar om de hoek. Terug een nummer trekken, wachten en uiteindelijk krijg ik een briefje van één op twee cm met een rekeningnummer en 10 dollar opgeschreven. De bank is zes blokken verder. Na een uur aanschuiven in de bank keer ik met het betalingsbewijs terug naar het ministerie. Nummertje trekken, wachten en als alles in orde blijkt mag ik woensdag terugkomen achter mijn pasport met een stempel in.

Nog twee nachten in Quito dus. Mijn redding komt uit België, sterker nog, uit Gooik. Dankzij Jos Bellemans, organisator van het jaarlijkse Wereldbollen voor 11.11.11, kan ik bij diens zoon terecht. Herwig woont sinds 1997 in Ecuador en werkt daar voor de NGO Volens. Na drie jaar teruggeweest in België woont hij nu een half uur buiten de stad met zijn vrouw en dochtertje. Het is een heel leerrijke ontmoeting want Herwig is sinds hij hier aankwam actief bezig met ontwikkelingssamenwerking en kent het land en de gebruiksaanwijzing ervan. Bij het eerste heeft hij naar eigen zeggen grotendeels gebruik gemaakt van zijn ervaring bij de chiro in Kester en later ook nationaal. Momenteel coördineert hij jongerenprojecten in onder meer Riobamba en Cuenca, na Guayaquil en Quito zijn dat de grootste steden in Ecuador. Ik kan mijn valiesje laten voor wat het is en twee nachten overnachten, lekker eten en TV kijken.

Quito is dus een te drukke, goed vervuilde stad maar wel altijd de moeite om deze Zuid-Amerikaanse metropool, op een rustig manier, te bezoeken. De stad is een langgerekte kern met langs weerszijde bergen, alles op minstens tweeduizend meter hoogte. Een beetje zoals Luik met wat verbeelding weliswaar. Als het donker is geven de huizen op de hellingen een sterrenhemel aan lichtjes. Het historische centrum gaat terug tot ver in de tijd, maar om te weten hoe ver precies ben ik niet lang genoeg kunnen blijven. Al kan wikipedia of google daarbij helpen. Dankzij Inti Sisa kan ik een van de vele colleges in de stad bezoeken. Omdat het weinige geld te snel op is moest ik al gauw terug.

De dag van mijn vertrek bracht ik snel een bezoek aan de heuvel met het beeld van de Virgen de Quito, waarvan ik beneden dacht dat het een engel was. Met dat bezoek, een ticketje, wachten en een stempel kan ik een jaar verder. Back to Guamote.

La feria

La feria in Guamote is een drukke bedoening. Donderdag vindt de wekelijkse markt plaats en heel wat mensen uit de communidades komen verkopen wat ze telen en kweken. Een veemarkt, paardenmarkt, pluimveemarkt, groenten, fruit, vlees en nog enkele straten met alles en nog wat. Het is hier iedere week jaarmarkt in Guamote.

Voor veel indigenas is de markt de enige bron van inkomsten. Het duurt anderhalf uur vooraleer ik alles heb gezien. Om de week is er een kleine en een grote markt, dit was de kleine.

Voor mijn kamertje worden schapens en varkens langs de flank van de bus naar boven geduwd en vastgemaakt. Hun plek is op het dak van de bus. Het stadje is een voortdurende opstropping van bussen, auto's en vee. Af en toe loopt een stier ongebonden met de veeboer mee. Ik heb vandaag een rode bodywarmer aan, maar bijna alle poncho's zijn in het rood, er is dus keuze genoeg.

Toerisme

Inti Sisa heeft zeven kamers en een dormitorium. Overdag komen ook groepen langs die een kort bezoek brengen. We maken veel mensen gelukkig met cafe passado maar ook de hapjes met zelfgemaakte jam zijn lekker. We ontvangen een Belgische T.V. ploeg met Lieve Blancard. Mario, een chocolatier heeft een speciale band met Guamote en I.S. Op dit moment wordt hij gefilmd voor Made In Belgium. Mogelijk loop ik even in beeld met Juanita in de keuken. Er zijn ook nog Fransen en Duitsers, de dag voor de lokale markt is het hostal goed gevuld.

Tussen het filmen door was er tijd voor een foto met Lieve. Zij met de grote lens op een professioneel toestel, ik met een eentje uit de Aldi waarvan het scherm weg is. De kwaliteit is iets minder goed maar het werkt nog.

Onderwijs

De scholen geven in de voormiddag les. In de namiddag gaan de kinderen naar huis. Soms komen ze naar onze dagelijkse huiswerkklas. Het is leuk om daarbij te helpen.
De studenten maken meestal met een groepje hun huiswerk af, en het is niet erg dat ze allemaal hetzelfde huiswerk maken. Ik weet niet of dat echt zo is maar het zou best kunnen.

In de namiddag krijgt een colegio Engelse les van Gijs, de andere vrijwilliger. Een colegio is middelbare school en zo zijn er niet heel veel in het kanton Guamote. Er komen drie weken lang telkens twee klassen een uur computerles en een uur Engelse les volgen. De twee klassen komen vanuit het colegio in een communidad, een stuk met de bus en waarschijnlijk ook een stuk te voet. Wanneer de leerlingen aankomen en mij zien komen ze naar me toegestapt. We maken kennis en ik vertel dat ik les Engels zal geven. Al snel staan een tiental kinderen bij me. Aan de manier waarop ze grappen maken, tegen mekaar fluisteren en af en toe hun moment kiezen om iets in de groep te gooien verschillen zij niet zo veel van de leerlingen bij ons. Een klas van 20 en daarvoor een van 25 leerlingen zit volgepropt in het leslokaal. De spraakoefeningen lijken wel Chinees voor hen, ze stellen voor om Quichua te onderwijzen.

Guamote (2)

De winkels zijn enorm talrijk. In een straal van honderd meter kan ik hier naar drie (warme) bakkers, een slotenmaker, twee schoenmakers, twee restaurants, twee kappers, twee supermarkten, een stuk of vijf kleine voedingswinkels, een busstation, een treinstation dat voornamelijk voor toerisme dient, twee klerenwinkels, een internetshop, een gsmwinkel, een apotheker en een timmerman. Tot twee honderd meter verder komen er nog eens zo veel winkeltjes en zaakjes bij.

Op de straat wordt voortdurend geclaxoneerd door de jeeps, vrachtwagens en bussen, soms naar mensen en soms om aan te geven dat ze er aan komen. De mannen fluiten op allerlei tonen om zich kenbaar te maken. Mede dankzij het leven dat zich hier vooral op de straat afspeelt en niet per telefoon of internet. Telefoon en internet worden in internetwinkels gebruikt

Voor de huizen of op een plein staan de hele week door kokende potten op het vuur. Er worden varkens klaargemaakt en verkocht. Soms ligt de kop er vooraan bij alsof het een verkoopmiddel is. Het is aanbevolen de eerste weken niets op straat te eten. Daarvoor moet ik eerst aan al de rest gewoon worden. Hier in het hostal is de keuken zeer goed en als ik ergens ga eten is het meestal binnen en tot nu is er nog niets aan de hand.

Soms zegt een van de kinderen: gringo. Het is meestal met een lach en niet slecht bedoeld want de mensen zijn heel vriendelijk.
Met het kind op de rug snijdt de vrouw des huizes vakkundig de juiste maat uit een stuk caoutchouc. De zolen van mijn voetbalschoen ben ik thuis vergeten. Ze passen min of meer perfect en het kost me slechts twee dollar.

Kennismaking

Maandag is ook in Inti Sisa het begin van de werkweek. De directeur stelt me voor aan collega's en we overleggen samen het lesprogramma. Het is zeer moeilijk om nog meer Spaans bij te leren. Bovendien zijn ongeveer 90% van de inwoners Indigenas. Ze spreken met elkaar Quichua of een Spaans dat ik nog niet begrijp.

Ik ben gaan kijken naar de pre-kinderklas. De juf liet de kinderen enkele kinderliedjes zingen zodat ik ook wat kon leren. Tijdens de middag help ik het ontvangstlokaal voor een kort bezoek van toeristen klaar te zetten. Bovenaan is het klaslokaal en mijn kamer. Met de stofzuiger ga ik doorheen I.S. 1, het oudste van de drie gebouwen. Buiten waait het stof omhoog. Het valt af te wachten voor hoelang de schoonmaak nuttig was.

Later op de dag ontmoet ik nog medewerkers. Een vrouw helpt in de keuken en het naaiatelier. Zij doet dat alles met een kindje op haar rug gebonden dat ze af en toe de borst geeft tussen het werk door. Een andere medewerkster maakt chocolade klaar en helpt bij het koken en de boekhouding. In totaal werken een tiental mensen voor I.S., zowel Indigenas als Mestiezen en met de vrijwilligers erbij ook een Hollander en een Belg.

Op de foto een verjaardagsfeest van een van de kinderen in de prekinder - kleuterklas

Zonopkomst in Guamote

Het licht komt op rond de zessen en meteen is de kamer met gordijnen fel verlicht. Op de evenaar is het deze tijd klaar tussen 6u en 18u, vroeg opstaan is hier dus heel normaal.

In de voormiddag is er muziekles. De conciërge die ik herken van beeldmateriaal over I.S. is tevens mijn buur en de muziekleraar. Vandaag is hij iets later dan de leerlingen in het muzieklokaal, op een dertigtal meter van onze deur. Ik mag me meteen voorstellen voor de klas. De les begint met theorie; de zeven noten, kruisen, mollen en een notenbalk. Vervolgens neemt de helft van de twintig leerlingen plaats aan drie synthesisers. De andere helft neemt een tiental beschikbare gitaren en charangos. Gedurende anderhalf uur geef ik pianoles aan leerlingen die tussen de tien en dertig jaar oud zijn, tien minuten per leerling. Ik ben mijn eerste keer opgestaan in Guamote en mijn zondagvoormiddag is voor een heel jaar al bezet.

Om vier uur is er een voetbalwedstrijd in de lokale competitie. Ik mag meespelen met de ploeg van onze gids, Luis Ivan. Het terrein bestaat voornamelijk uit stof en enkele vierkante meters gras. Er staat bovendien een hevige wind die het stof doet oplaaien. In de buurt van Riobamba is een wervelwind langsgeweest. De goalen zijn gemaakt uit houten palen met een ijzeren net aan de zijkanten en achteraan de goal. Beide ploegen mogen tot een half uur na het beginuur opdagen en om half vijf is er nog geen tegenpartij. Wanneer de spelers uiteindelijk toch met jeeps het veld komen opgereden wil niemand de vijf dollar voor de scheidsrechter nog betalen. Geen van beide ploegen krijgt punten. Er wordt besloten te gaan spelen in het stedelijke stadion dat de beste jaren ook wel gehad heeft. Het plein is wel volledig grasveld maar niet helemaal gelijklopend. Er is toevallig een elftal ter plaatste en we spelen een wedstrijd. Na vijf minuten spelen geraak ik in ademnood, dit herstelt zich snel maar zelfs joggen blijft de hele wedstrijd lang een zware inspanning voor me. De andere spelers hebben er duidelijk geen last van. De techniek en het wedstrijdritme is een plezier om naar te kijken. Omdat we winnen geeft de tegenpartij enkele dollars, goed voor een glas cola en een pistolet voor ieder. Ze beloven mij in Riobamba een shirt te laten bijmaken met het nummer tien.

Verwelkoming

Om acht uur in de ochtend opgestegen naar Madrid. In Quito wacht de directeur mij op om samen naar zijn huis in Riobamba te gaan. We zitten vier uur op de bus. Om middernacht kan ik gaan slapen, de klok zes uren teruggedraaid.

Het is acht uur als ik wakker word. Daardoor kan ik samen met de directeur en zijn vrouw een schoolfeest van zijn dochter bezoeken. Ideaal om meteen kennis te maken met een school. We gaan ook inkopen doen op de markt waar ik wordt ondergedompeld in de Indigena-cultuur.

Riobamba is met een 300 000 tal inwoners een van de grotere steden in Ecuador. In de verte is een vulkaan zichtbaar die meer dan 5000 meter hoog is. Niet zelden is er een uitbarsting die de landbouwgronden rondom verwoest. Op bijna 3000 meter is er minder zuurstof waardoor de ademhaling iets meer werk heeft, dat is een beetje vreemd maar geen groot probleem.
In het centrum van Riobamba is het nog een stuk moeilijker ademen; een combinatie van de hoogte, ongefilterde dieselauto’s en de hevige wind die het stof doet oplaaien. Bovendien verbrandt men hier en daar plastiek.

Gijs, of Christian in het Spaans, is Nederlander en werkt al bijna zes maanden voor I.S. Hij komt me meteen ophalen in Riobamba. Hij geniet er van om na 6 maanden Nederlands te kunnen spreken. De komende dagen zal hij me ontzettend goed helpen om overal de weg te vinden.

Na een stevige maaltijd gaan we naar Guamote. Het is een klein uurtje rijden langs de Panamerikana, de weg door bijna heel Zuid-Amerika. We zien vooral bruine bergen rondom ons. Er is net geoogst, binnen enkele weken kleurt het landschap meer groen.
Er rijden jeeps of kleine vrachtwagens met het typische beeld van mensen in de kofferbak. Aan de kant van de weg is het mogelijk dat iemand de berm ingaat om recht omhoog de berg op te stappen, met een kar of wat runderen.

In Guamote krijg ik meteen een volledige rondleiding doorheen Inti Sisa. De gebouwen zijn mooi en gezellig, zelfs leuker dan ik had gedacht. Ik ga om 9u al slapen en ik moet voor vijf uur al wakker geweest zijn.

Inleiding

Ik ben goed aangekomen en kan nu alleen nog maar goed verder doen. Natuurlijk zal ik vele mensen en heel wat van bij ons missen. Met mijn blog wil ik jullie op de hoogte houden en vooral zelf vanuit de hoge Andes met jullie in contact blijven.

Inti Sisa is de organisatie waarvoor ik werk en het betekent niets minder dan zonnebloem in het Quichua. Inti Sisa bevindt zich in Guamote, een stadje in het gelijknamige kanton, deel van de provincie Chimborazo in het Andesgebergte. Inti Sisa is al jaren een garantie voor toerisme en educatie in het hart van Ecuador.

Ik ben blij dit te mogen meemaken. Daarom wil ik de mensen bedanken die het hebben mogelijk gemaakt. In het bijzonder mijn familie en de mensen achter de organisatie van I.S. Mijn dank gaat ook naar hen die hielpen of talrijk kwamen opdagen om iets te eten en te drinken op mijn benefiet. Ten slotte de mensen die mijn vertrek alsnog mee gefinancierd hebben en ook de vele deugddoende gelukwensen.